Bạn đang xem bài viết Tướng Mạo Con Người Qua Ca Dao, Tục Ngữ được cập nhật mới nhất tháng 10 năm 2023 trên website Dtdecopark.edu.vn. Hy vọng những thông tin mà chúng tôi đã chia sẻ là hữu ích với bạn. Nếu nội dung hay, ý nghĩa bạn hãy chia sẻ với bạn bè của mình và luôn theo dõi, ủng hộ chúng tôi để cập nhật những thông tin mới nhất.
Tướng mạo con người qua ca dao, tục ngữ
Người xưa đã có những câu ví von rất thú vị về tướng mạo con người qua ca dao, tục ngữ. Vũ Thị Hương Mai sưu tầm, giới thiệu để bạn đọc trang Đặng Xuân Xuyến cùng đọc và suy ngẫm:
2. Ăn uống khoan thai là người thanh cao
Ăn uống nhồm nhoàn là người thô tục
Ăn uống nhồm nhoàm là phàm phu tục tử
4. Bàn tay ngang lại lắm lông
Là người nhục dục ắt không phải vừa
6. Bước chân thình thịch, cúi đầu
Bôn ba đây đó, dãi dầu nắng mưa
8. Cái sọ trọc như không có tóc
Kém công danh lao lực về sau
10. Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.
Bóng trăng ngả lộn bóng tre
Chàng ơi, đứng lại mà nghe em thề.
Vườn đào, vườn lựu, vườn lê
Con ong vô hút nhụy, con bướm xê ra ngoài.
Tâm tình em ở, gương nào soi cho bằng?
12. Chữ tốt xem tay, người hay xem khoáy
14. Con lợn mắt trắng thì nuôi
Những người mắt trắng đánh rồi đuổi đi
16. Cực chi da diết diết da
Áo em hai vạt trải ra anh nằm.
18. Dái tai như hột châu thòng
Có thành, có quách, dày, hồng sắc tươi
Thiệt người phú quý thảnh thơi
Phong lưu tao nhã trên đời chẳng sai
20. Đàn bà chưa nói đã cười
Lương duyên vất vả, cuộc đời truân chuyên
22. Đàn bà lanh lãnh tiếng đồng
Một là sát chồng, hai là hại con
24. Đàn bà vú lép, to hông
Đít teo bụng ỏng, cho không chẳng cầu
26. Đàn ông gân trán nổi cao
Tánh tình nóng nảy, dạt dào ái ân
28. Đàn ông ít tóc: an nhàn
Đàn bà ít tóc: dở dang duyên tình
30. Đàn ông mà kém bộ râu
Văn chương cũng dở, công hầu đừng mong
32. Đàn ông rộng miệng thì tài
Đàn bà rộng miệng, điếc tai xóm giềng
Người khôn con mắt dịu hiền
Người dại con mắt láo liên nhìn trời!
34. Đàn ông tuổi tý thì tài,
Đàn bà tuổi tý thì hai đời chồng.
36. Dữ như tê giác, ác như bà một mắt
38. Giọng nói răm rắp tiếng dư
Trai thì can đảm, gái ư gan lỳ
40. Hai môi không giữ kín răng
Là người yểu tướng, nói năng hỗn hào
42. Kẻ nào trống giữa bàn chưn
Hổng không đụng đất thì đừng chơi xa
44. Lờ đờ như người say rượu
Mắt đỏ hoe, phải liệu mà chơi
46. Lỗ mũi mỏng, đầu cong, nhọn hoắc
Ắc lòng tham, hiểm độc gian phi
Nếu không tu thiện, hậu thì khó toan
48. Má bánh bầu xem lâu muốn chửi
Mặt chữ điền tiền rưỡi muốn mua
50. Má miếng bầu coi lâu càng thắm
Mặt chữ điền xấu lắm ai ơi
52. Mặt dài tuy nhỏ: vui chơi
Tai to mặt ngắn: chịu lời đắng cay
54. Mặt đỏ như lửa, thấy bụng chửa cũng sợ
56. Mắt ngước, chân bước nhẹ nhàng
Tướng đi khang nhã, rõ ràng hiền nhân
58. Mắt tròn dưới mí láng sưng
Là tên tửu bác, Không ngừng chơi đêm
60. Miệng mà môi dưới trề ra
Trai thì chung thủy, gái là đào hoa
62. Miệng tu hú, ăn lở rú lở rí
64. Môi mỏng hay hớt, môi trớt hay thừa
66. Móng tay mỏng, nhọn: cơ cầu
Tâm tư hiểm độc, hay xâu của người
68. Ngồi khòm đầu gối quá tai
Là người cực khổ chẳng sai chút nào
70. Ngón tay thon thỏn búp măng
Tánh tình khoan nhã, thơ văn đủ mùi
Đây người dưng đó cũng người dưng,
Cớ chi nước mắt rưng rưng nhỏ hoài
Chậm lên con mắt, chậm hoài không khô.
72. Người hiền tại mạo trắng gạo tại cơm
74. Người mồ hôi nhờn lại khét
Đời phần nhiều lao lực về sau
76. Nhất lé nhì lùn tam hô tứ sún
78. Nhơn trung sâu tợ như đào
Thung dung trần thế, ai nào dám đương
80. Những người béo trục béo tròn
Ăn vụng như chớp đánh con cả ngày
82. Những người con mắt lá răm
Lông mày lá liễu đáng trăm quan tiền
84. Những người mặt nặng như mo
Chân đi bậm bịch, có cho chẳng màng (thèm)
86. Những người tai mỏng mà mềm
Là phường xấc láo, lại thêm gian tà
88. Những người thành thật môi dày
Lại thêm ít nói lòng đầy nghĩa nhân
90. Những người ti hí mắt lươn
Trai thì trộm cướp, gái buôn chồng người
92. Quân tử lắm lông chân, tiểu nhân nhiều lông rốn
94. Răng cao, miệng nhỏ: điêu ngoa
Răng thấp môi kín: thương cha nhớ chồng
96. Răng thưa, da trắng: gái hay
Răng thưa, mặt sẫm: đổi thay chuyện tình
98. Tai quặp về trước bủm tròn
Không cháu tể tướng cũng con anh tài
100. Thông minh, học giỏi, anh tài
Ngón (tay) nhỏ mà dài tựa đọt hành non
102. Tiếng nói rít qua kẽ răng
Là người nham hiểm sánh bằng hổ lang
104. Tóc mai dài xuống mang tai
Là người khó tánh ít ai vừa lòng
106. Tốt tóc nặng đầu, tốt râu nặng cằm
108. Trai mà nói giọng đàn bà
Tánh tình nhu nhược, còn là long đong
110. Trán cao có cái đầu vuông
Văn chương, khoa bảng có nhường ai đâu
112. Trán cao, miệng rộng, mũi dài
Có khoa ăn nói, ít ai sánh bằng
114. Tướng đi chân bước hai hàng
Nàng thì rộng lượng, còn chàng tiểu tâm
116. Vật có thúi mới sinh dòi
Người có dạ xấu mới ăn lời dèm pha
118. Xoáy trâu: không giàu cũng sướng
Xoáy ngựa hiện tượng: là tướng điêu ngoa
VŨ THỊ HƯƠNG MAI sưu tầm và giới thiệu
…………………………………………………………………………
– Cập nhật theo nguyên bản tác giả gửi qua email ngày 19.07.2023.
– Bài viết không thể hiện quan điểm của trang Đặng Xuân Xuyến.
– Vui lòng ghi rõ nguồn chúng tôi khi trích đăng lại.
Tướng Mạo Con Người Qua Tục Ngữ, Ca Dao, Dân Ca Việt Nam
Xem tướng mạo nó có thể đúng, cũng có thể sai. Tự trong lòng ca dao, dân gian cũng tự nhận định và đánh giá nội dung này:Sông sâu sào vắn dễ dòĐố ai lấy thước mà đo lòng người
Những câu sau chỉ có tính chất giải trí và tìm hiểu góc nhìn kinh nghiệm của người xưa 🙂 1. Nhìn người qua diện mạo, hình dung1.1. Qua “răng” và “tóc” Đầu tiên, điều người bình dân quan tâm nhất là hai bộ phận răng và tóc. Bởi lẽ, theo họ ” cái răng, cái tóc là góc con người”! So sánh với kinh nghiệm dân gian của những bà nội trợ khi chọn cá, diện mạo con người cũng được nhìn nhận, xét trong nội hàm câu ca, chúng tôi cho rằng đây dành cho người phụ nữ:
Cá tươi xem lấy đôi mangNgười khôn xem lấy đôi hàng tóc mai
Tóc mai dài xuống mang taiLà người khó tánh ít ai vừa lòng Một tướng mạo khả ái danh cho khách má hồng: Tóc thưa, dài, mướt, trắng daỞ hàng lầu các, dung hòa phu nhânNgược lại, đây là hình ảnh lý tưởng:
Tóc đen, thưa, rộng mà dàiVuông tròn sắc mặt là trai anh hùng Nhìn tưởng của cả hai: đàn ông lẫn đàn bà:Đàn ông ít tóc: an nhànĐàn bà ít tóc: dở dang duyên tình Tương tự, và ở chiều người lại, ca dao có câu: Đàn bà nhiều tóc thì sangĐàn ông nhiều tóc thì mang nặng đầu
Như vậy, có thể thấy rằng dân gian quan niệm đàn bà nhiều tóc là tốt tướng. Ngược lại, đàn ông ít tóc mới hay, trừ trường hợp: Cái sọ trọc như không có tócKém công danh lao lực về sau Hàm răng cũng là nơi để người bình dân đánh giá chân dung con người. Nhưng lời dành cho phái mạnh:Trai mà có cặp răng nanhGan dạ , chịu đựng, khôn lanh đủ điều Dành cho thiếu phụ:Răng cao, miệng nhỏ: điêu ngoaRăng thấp môi kín: thương cha nhớ chồng Một câu khác cũng gần tương tự, nhưng có kết hợp với những yếu tố “da trắng” và “mặt sẫm”: Răng thưa, da trắng: gái hayRăng thưa, mặt sẫm: đổi thay chuyện tình
1.2. Mặt, trán, má, mày … Trông mặt mà bắt hình dong, từ quan niệm ấy, nên trong kho tàng ca dao Việt Nam không ít lần người bình dân bày tỏ cách nhận diện con người qua mặt, mày:
Mặt dài tuy nhỏ: vui chơiTai to mặt ngắn: chịu lời đắng cay Ở trán, một bộ phận nằm trên khuôn mặt cũng là nơi thể hiện tính cách, đối với phái nam, dân gian nhận xét:– Đàn ông gân trán nổi caoTánh tình nóng nảy, dạt dào ái ân– Trán cao có cái đầu vuôngVăn chương, khoa bảng có nhường ai đâu
Còn đây, là lời đúc kết dành cho phận gái:Gò má mà chẳng cân phânCuộc đời cam chịu lắm phần lao đao
Đúng là “má hồng – bạc mệnh”!Má hồng, trán bóng có duyênLương tâm dẫu tốt, đừng hòng tuổi cao
Cái nhìn dành cho cả hai đối tượng:Đàn ông trán dựng có tàiĐàn bà trán dựng lâu đài soi gươngMôi, miệng cũng là nơi có thể đoán tính người:Môi mỏng nói điều sai ngoaMai sau sinh nở con ra hoang đàng
Mồm mép cũng là những bộ phận không kém phần quan trọng để người ta trông vào:Môi dày, miệng rộng cân phânNhơn trung sâu rộng, tánh chơn khoan hòa
Theo sách nhân tướng xưa, thì điểm giữa môi trên và đầu mũi được gọi là nhân trung Một câu ca quen thuộc:Đàn ông miệng rộng thì sangĐàn bà miệng rộng tan hoang cửa nhà
Hai môi không giữ kín răngLà người yểu tướng, nói năng hỗn hào
Chân tướng những người khôn ngoan:– Những người râu mép ngoảnh raMép dày môi mỏng, ấy là tinh khôn– Những người thành thật môi dàyLại thêm ít nói lòng đầy nghĩa nhân
Cũng có khi phải kết hợp nhiều bộ phận từ dáng người đến tóc, môi, …Người đen mà ốm lại caoTóc quăn, môi lớn, lao đao tháng ngàyĐến râu, lông cũng bộc lộ nhân cách.
Râu rìa, lông ngực đôi bênChẳng phường phản bạn, cũng tên nịnh thần
Họ không ngần ngại kết luận:Đàn ông mà kém bộ râuVăn chương cũng dở, công hầu đừng mong
Nếu râu là bộ phận không thể thiếu cho bậc nam nhi, thì ngược lại nhũ hoa là bộ phận quan trọng không kém của người phụ nữ, bởi thiên chức của nó:Đàn ông không râu bất nghìĐàn bà không vú lấy gì nuôi con
Nơi cửa sổ của tâm hồn là đôi mắt, người bình dân cũng dành những nhận định xác đáng:Người khôn con mắt đen sìNgười dại con mắt nửa chì nửa than Một câu ca khác gần tương tự về nội dung như thế:Người khôn con mắt dịu hiềnNgười dại con mắt láo liên nhìn trời!
Câu ca dành để xem nam tướng:Trán cao, mắt sáng phân minhLà người học rộng, công danh tuyệt vời
Con mắt của kẻ vô nghì, ham mê tửu sắc:Mắt tròn dưới mí láng sưngLà tên tửu bác, không ngừng chơi đêm
Mũi cũng thể hiện được tính cách chủ nhân của nó:Lỗ mũi mỏng, đầu cong, nhọn hoắcẮc lòng tham, hiểm độc gian phiTướng này đức đã suy viNếu không tu thiện, hậu thì khó toan
Hay:Lỗ mũi mà hỉnh ngửa lênBạc tiền chồng chất một bên chẳng còn
1.3. Ngoài những sắc diện đã giới thiệu, chúng ta còn thấy dân gian nhìn nhận ở các bộ phận khác trên cơ thể con người:
Một câu ca chỉ đơn thuần nói về hình thể:Hàm rộng, miệng cọp: anh hùngHàm rắn, miệng chuột: bất trung vô nghì
Nhìn thân hình cũng có thể biết:– Những người béo trục béo trònĂn vụng như chớp đánh con cả ngày– Ngồi khòm đầu gối quá taiLà người cực khổ chẳng sai chút nào
Ở phụ nữ, dáng vẻ không thể chê vào đâu được:Những người thắt đáy lưng ongVừa khéo chiều chồng, lại khéo nuôi con.
Bộ phận dưới của tai, theo dân gian cũng bộc lộ nhân cách:Dái tai như hột châu thòngCó thành, có quách, dày, hồng sắc tươiThiệt người phú quý thảnh thơiPhong lưu tao nhã trên đời chẳng sai
Đến nốt ruồi cũng quyết định ít nhiều, …Mụt ruồi màng tang cả làng ăn thép.Mụt ruồi bên mép, ăn thép cả làng,
Ngón tay, bàn chân cũng là những bộ phận khác trong cơ thể của con người, góp phần hình thành tính cách. Những người có tướng mạo tốt:– Ngón tay thon thỏn búp măngTánh tình khoan nhã, thơ văn đủ mùi– Bàn tay đỏ ửng như sonKhông người danh tướng cũng con học hành– Thông minh, học giỏi, anh tàiNgón (tay) nhỏ mà dài tựa đọt hành non
Những con người không ra gì, thể hiện ở tay, chân:– Bàn tay ngang lại lắm lôngLà người nhục dục ắt không phải vừa– Móng tay mỏng, nhọn: cơ cầuTâm tư hiểm độc, hay xâu của người– Đàn bà chân thẳng ống đồngKhó con mà lại sát chồng, nguy nan Dân gian cảnh báo hãy tránh xa!
2. Đoán tính cách con người qua hành động đi đứng, ăn uống, tiếng nói, giọng cười Nhưng người khôn ngoan bộc lộ qua lời nói:Chim khôn kêu tiếng rảnh rangNgười khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.
Bên cạnh đó, chân tướng của những người mà dân gian cho là “không ra gì” biểu hiên qua hành động đi đứng, chưa nói đã cười của họ:Những cô chưa nói đã cườiChưa đi đã chạy là người vô duyên
Đến khi có chồng rồi, tính cách kia không sửa đổi, điều chỉnh thì chẳng những “vô duyên” mà tác hại còn nặng nề hơn: Đàn bà chưa nói đã cườiLương duyên vất vả, cuộc đời truân chuyên
To tiếng cũng là chân dung những phụ nữ không ra gì ở mai hậu:Vai ngang, mặt lớn, tiếng toNhiều chồng mà lúc về già vẫn không
Cùng trong hành động đi, đứng, ta còn gặp hàng loạt câu ca khác:– Ra đi chân bước nhẹ nhàngLà người hiếu khách, rõ ràng yên vui– Bước chân thình thịch, cúi đầuBôn ba đây đó, dãi dầu nắng mưa
Cùng một dáng đi, nhưng nam xấu, nữ tốt:Tướng đi chân bước hai hàngNàng thì rộng lượng, còn chàng tiểu tâm Kết hợp diện mạo, ăn nói, hành động:Lưng dài vai mập ba gang,Ăn nhai nửa miệng: khô khan chai lười Dáng một “hiền nhân”Mắt ngước, chân bước nhẹ nhàngTướng đi khang nhã, rõ ràng hiền nhân
Nhút nhát bộc lộ sự thiệt thòi:Chưa nói mà đã thẹn thòPhải chịu thiệt thòi trong việc làm ăn
Hay nhẹ hơn, đây là những hành động chỉ những người luôn luôn sầu tư, ảo não:Những người chép miệng thở dàiChỉ là sầu khổ bằng ai bao giờ
Kết hợp cả diện mạo và lời nói, chân tướng của kẻ khôn ngoan:Khao khao giọng thổ tiếng đồng,Quăn quăn tóc trán là dòng khôn ngoan.
Giọng nói của người hiểm độc: – Tiếng nói rít qua kẽ răngLà người nham hiểm sánh bằng hổ lang– Những người, lẩm bẩm một mìnhGiàu sang chẳng được, lại sinh kém tài
Cũng có khi cùng một gam “giọng nói” nhưng nam thì tốt, mà nữ thì bị xã hội phê phán:Giọng nói răm rắp tiếng dưTrai thì can đảm, gái ư gan lỳVà “tiếng nói” để nhận diện phụ nữ:Đàn bà lanh lãnh tiếng đồngMột là sát chồng, hai là hại con
Hoặc những nam nhân mà mang nhiều “nữ tính”:Trai mà nói giọng đàn bàTánh tình nhu nhược, còn là long đong
Ăn trông nồi, ngồi trông hướng, dân gian đã căn dặn hậu sinh như thế. Qua đó, có thể thấy rằng không chỉ trong “ăn nói” mà ngay trong hành động ăn uống cũng góp phần thể hiện tính cách.Ăn uống khoan thai là người thanh caoĂn uống nhồm nhoàm là người thô tục
Một người có tài “mồm mép”!:Trán cao, miệng rộng, mũi dàiCó khoa ăn nói, ít ai sánh bằng
3. Nhìn tướng người và thể hiện thái độ bằng những quan hệ ứng xử Từ tướng mạo, người bình dân đưa ra hướng ứng xử trong giao tiếp. Tuỳ theo đối tượng, khen chê, trọng khinh được đưa ra. Đối với với người dịu dàng dễ thương mếnChẳng tham nhà ngói rung rinhTham vì một nỗi anh xinh miệng cười
Miệng cười em đáng mấy mươiChân đi đáng nén miệng cười đáng trăm
Những người con mắt lá rămLông mày lá liễu đáng trăm quan tiền
Lối so sánh vừa khéo léo, tế nhị đã bộc lộ được tất cả những gì người nói muốn nói! Nhưng người có “cao” tướng, ắt hẳn sẽ có hạnh phúcĐàn ông gối dụm, chân chànChẳng cô gái đẹp cũng nàng nết na
Còn đây, nhưng người mà theo dân gian phải tránh xa:– Chim sa, cá nhảy chớ nuôiNhững người lông bụng chớ chơi bạn cùng– Mắt trắng, môi thâm, da thiết bìNgười nhiều lông bụng: vô nghì chớ thân
Hay:Những người tai mỏng mà mềmLà phường xấc láo, lại thêm gian tà
Dáng mạo cũng báo trước cho biết những người khó thuỷ chung– Mi nhỏ như sợi chỉ mànhTình trong chưa thắm, ngoại tình đã giao
Tính cách không ra gì:Những người béo trục béo trònĂn vụng như chớp đánh con cả ngàyNhững người mặt nạc đóm dầyMo nang trôi sấp, biết ngày nào khôn.– Đàn bà vú lép, to hôngĐít teo bụng ỏng, cho không chẳng cầu– Những người ti hí mắt lươnTrai thì trộm cướp, gái buôn chồng người– Những người mặt nặng như moChân đi bậm bịch, có cho chẳng thèm
Những kẻ bảo thủ, không có ý cầu tiến:Những người tai ngửa ra sauTướng hèn mà lại cứng đầu, chậm nghe
Trên diện mạo đôi lúc chỉ cần đảo vị trí, tính tình cũng quay ngược hẳn ở hai chiều khác nhau:Mắt dài, mày ngắn: bất bìnhMày dài, mắt ngắn: đệ huynh vẹn toàn
Xem ánh mắt, dân gian không ngần ngại bày tỏ với những cô gái “vô duyên”:– Con lợn mắt trắng thì nuôiNhững người mắt trắng đánh rồi đuổi đi– Miệng rộng, môi mỏng, liếc ngangCon gái như thế chẳng màng làm chi
Dành cho kẻ “sáng say, chiều xỉn”Lờ đờ như người say rượuMắt đỏ hoe, phải liệu mà chơi
Cũng có người mà ngay trong tướng mạo như đã báo trước những điều bất hạnh:Kẻ nào trống giữa bàn chânHổng không đụng đất thì đừng chơi xa
4. Những nhận con người qua công việc Ở một cấp độ khác, người bình dân thể hiện thái độ của mình qua việc nhìn nhận đánh giá về công việc thường nhật. Chúng tôi chỉ dừng lại ở thái độ mỉa mai, phê phán những hiện tượng lười biếng, dành cho những hạng người vô tích sự trong cuộc sống. Dân gian cho rằng người phụ nữ chu đáo, đáng trọng là người biết tảo tần, đảm đang, có chồng phải “gánh giang san nhà chồng”, nên họ khẳng khái dành cho những kẻ “ngồi lê đôi mách”Đàn bà yếu chân mềm tayLàm ăn chẳng được lại hay nỏ mồm
Họ quả quyết chắc chắn rằng:Đàn bà không biết nuôi heo là đàn bà nhácĐàn ông không biết buộc lạt là đàn ông hư
Và nặng lời chế giễu:Làm trai cho đáng thân traiKhom lưng cố sức gánh hai hạt vừngĂn no rồi lại nằm khoèoNghe giục trống chèo bế bụng đi xem
Chân dung của những con người vô dụng:Chú tôi hay tửu hay tămHay nước chè đặc hay nằm ngủ trưaNgày thì khấn những ngày mưaĐêm thì ước những đêm thừa trống canh
Hay:– Chồng người cưỡi ngựa bắn cungChồng em thì lấy dây thung bắn ruồi– Chồng người đi ngược về xuôiChồng em ngồi bếp sờ đuôi con mèo, …
Nguồn: Internet
Xem Tướng Mạo Con Người Qua Ca Dao
Ăn uống nhồm nhoàn là người thô tục
Ăn uống nhồm nhoàm là phàm phu tục tử
Không người danh tướng cũng con học hành
Bàn tay ngang lại lắm lông
Là người nhục dục ắt không phải vừa
Bước chân thình thịch, cúi đầu
Bôn ba đây đó, dãi dầu nắng mưa
Người khôn xem lấy đôi hàng tóc mai
Có đâu mặt rỗ đá mài không trơn
Cái sọ trọc như không có tóc
Kém công danh lao lực về sau
Chẳng tham nhà ngói rung rinh
Tham vì một nỗi anh xinh miệng cười
Miệng cười em đáng mấy mươi
Chân đi đáng nén miệng cười đáng trăm
Chim khôn kêu tiếng rảnh rang
Người khôn nói tiếng dịu dàng dễ nghe.
Bóng trăng ngả lộn bóng tre
Chàng ơi, đứng lại mà nghe em thề.
Vườn đào, vườn lựu, vườn lê
Con ong vô hút nhụy, con bướm xê ra ngoài.
Tâm tình em ở, gương nào soi cho bằng?
Những người lông bụng chớ chơi bạn cùng
Chữ tốt xem tay, người hay xem khoáy
Phải chịu thiệt thòi trong việc làm ăn
Con lợn mắt trắng thì nuôi
Những người mắt trắng đánh rồi đuổi đi
Cua thâm càng nàng thâm môi
Áo em hai vạt trải ra anh nằm.
Dái tai như hột châu thòng
Có thành, có quách, dày, hồng sắc tươi
Thiệt người phú quý thảnh thơi
Phong lưu tao nhã trên đời chẳng sai
Đàn bà chân thẳng ống đồng
Khó con mà lại sát chồng, nguy nan
Lương duyên vất vả, cuộc đời truân chuyên
Đàn bà không biết nuôi heo là đàn bà nhác
Đàn ông không biết buộc lạt là đàn ông hư
Đàn bà lanh lãnh tiếng đồng
Một là sát chồng, hai là hại con
Đàn ông tốt tóc thì mang nặng đầu
Đít teo bụng ỏng, cho không chẳng cầu
Làm ăn chẳng được lại hay nỏ mồm
Tánh tình nóng nảy, dạt dào ái ân
Đàn ông gối dụm, chân chàn
Chẳng cô gái đẹp cũng nàng nết na
Đàn bà ít tóc: dở dang duyên tình
Đàn ông không râu bất nghì
Đàn bà không vú lấy gì nuôi con
Văn chương cũng dở, công hầu đừng mong
Đàn ông miệng rộng thì sang
Đàn bà miệng rộng tan hoang cửa nhà
Đàn ông rộng miệng thì tài
Đàn bà rộng miệng, điếc tai xóm giềng
Người khôn con mắt dịu hiền
Người dại con mắt láo liên nhìn trời!
Đàn bà trán dựng lâu đài soi gương
Đàn bà tuổi tý thì hai đời chồng.
Đi đứng khoan thai, chẳng ai sánh bằng
Dữ như tê giác, ác như bà một mắt
Mặt rỗ hoa hòe mà ăn nói có duyên
Giọng nói răm rắp tiếng dư
Trai thì can đảm, gái ư gan lỳ
Cuộc đời cam chịu lắm phần lao đao
Hai môi không giữ kín răng
Là người yểu tướng, nói năng hỗn hào
Hàm rộng, miệng cọp: anh hùng
Hàm rắn, miệng chuột: bất trung vô nghì
Kẻ nào trống giữa bàn chưn
Hổng không đụng đất thì đừng chơi xa
Khao khao giọng thổ tiếng đồng,
Quăn quăn tóc trán là dòng khôn ngoan.
Mắt đỏ hoe, phải liệu mà chơi
Bạc tiền chồng chất một bên chẳng còn
Lỗ mũi mỏng, đầu cong, nhọn hoắc
Ắc lòng tham, hiểm độc gian phi
Nếu không tu thiện, hậu thì khó toan
Ăn nhai nửa miệng: Khô khan chai lười
Má bánh bầu xem lâu muốn chửi
Mặt chữ điền tiền rưỡi muốn mua
Má hồng, trán bóng có duyên
Lương tâm dẫu tốt, đừng hòng tuổi cao
Má miếng bầu coi lâu càng thắm
Mặt chữ điền xấu lắm ai ơi
Má miếng bầu coi lâu muốn chửi
Mặt chữ điền tiền rưỡi chẳng mua
Tai to mặt ngắn: chịu lời đắng cay
Mắt dài, mày ngắn: bất bình
Mày dài mắt ngắn: đệ huynh vẹn toàn
Mặt đỏ như lửa, thấy bụng chửa cũng sợ
Mặt khó đăm đăm, tát nước đầm không cạn
Mắt ngước, chân bước nhẹ nhàng
Tướng đi khang nhã, rõ ràng hiền nhân
Mắt trắng, môi thâm, da thiết bì
Người nhiêu lông bụng: vô nghì chớ thân
Mắt tròn dưới mí láng sưng
Là tên tửu bác, Không ngừng chơi đêm
Tình trong chưa thắm, ngoại tình đã giao
Trai thì chung thủy, gái là đào hoa
Miệng rộng, môi mỏng, liếc ngang
Con gái như thế chẳng màng làm chi
Môi dày, miệng rộng cân phân
Nhơn trung sâu rộng, tánh chơn khoan hòa
Môi mỏng hay hớt, môi trớt hay thừa
Môi mỏng nói điều sai ngoa
Mai sau sinh nở con ra hoang đàng
Móng tay mỏng, nhọn: cơ cầu
Tâm tư hiểm độc, hay xâu của người
Mụt ruồi màng tang cả làng ăn thép.
Mụt ruồi bên mép, ăn thép cả làng,
Ngồi khòm đầu gối quá tai
Là người cực khổ chẳng sai chút nào
Ngón tay bàn móng, kẽ thưa
Dù làm cho cố cũng chưa có giàu
Ngón tay thon thỏn búp măng
Tánh tình khoan nhã, thơ văn đủ mùi
Đây người dưng đó cũng người dưng,
Cớ chi nước mắt rưng rưng nhỏ hoài
Chậm lên con mắt, chậm hoài không khô.
Tóc quăn, môi lớn, lao đao tháng ngày
Người hiền tại mạo trắng gạo tại cơm
Người khôn con mắt đen sì
Người dại con mắt nửa chì nửa than
Người mồ hôi nhờn lại khét
Đời phần nhiều lao lực về sau
Có trắng gạo mới ngon cơm
Nhất lé nhì lùn tam hô tứ sún
Nhìn hoa thì dễ Nhìn rễ thì khó
Nhơn trung sâu tợ như đào
Thung dung trần thế, ai nào dám đương
Những cô chưa nói đã cười
Chưa đi đã chạy là người vô duyên
Những người béo trục béo tròn
Ăn vụng như chớp đánh con cả ngày
Những người chép miệng thở dài
Chỉ là sầu khổ bằng ai bao giờ
Những người con mắt lá răm
Lông mày lá liễu đáng trăm quan tiền
Những người mặt nạc, đóm dày
(Như) Mo nang trôi sấp, biết ngày nào khôn
Những người mặt nặng như mo
Chân đi bậm bịch, có cho chẳng màng (thèm)
Những người râu mép ngoảnh ra
Mép dày môi mỏng, ấy là tinh khôn
Những người tai mỏng mà mềm
Là phường xấc láo, lại thêm gian tà
Những người tai ngửa ra sau
Tướng hèn mà lại cứng đầu, chậm nghe
Những người thành thật môi dày
Lại thêm ít nói lòng đầy nghĩa nhân
Những người thắt đáy lưng ong
Vừa khéo chiều chồng, lại khéo nuôi con.
Những người béo trục béo tròn
Ăn vụng như chớp đánh con cả ngày
Những người mặt nạc đóm dầy
Mo nang trôi sấp, biết ngày nào khôn.
Những người ti hí mắt lươn
Trai thì trộm cướp, gái buôn chồng người
Những người, lẩm bẩm một mình
Giàu sang chẳng được, lại sinh kém tài
Quân tử lắm lông chân, tiểu nhân nhiều lông rốn
Ra đi chân bước nhẹ nhàng
Là người hiếu khách, rõ ràng yên vui
Răng cao, miệng nhỏ: điêu ngoa
Răng thấp môi kín: thương cha nhớ chồng
Răng đều, khít, kín, tốt , cân phân
Nhỏ, dài, thẳng, chắc, trắng ngần dưới trên
Đủ băm sáu cái nắm quyền tướng khanh
Răng thưa, da trắng: gái hay
Răng thưa, mặt sẫm: đổi thay chuyện tình
Râu rìa, lông ngực đôi bên
Chẳng phường phản bạn, cũng tên nịnh thần
Tai dài như Phật, quả thật sống lâu
Tai quặp về trước bủm tròn
Không cháu tể tướng cũng con anh tài
Tay chiêu, móc niêu chả rồi
Thông minh, học giỏi, anh tài
Ngón (tay) nhỏ mà dài tựa đọt hành non
Thực tốc hành trì: quý nhân chi tướng
Tiếng nói rít qua kẽ răng
Là người nham hiểm sánh bằng hổ lang
Vuông tròn sắc mặt là trai anh hùng
Tóc mai dài xuống mang tai
Là người khó tánh ít ai vừa lòng
Tóc thưa, dài, mướt, trắng da
Ở hàng lầu các, dung hòa phu nhân
Tốt tóc nặng đầu, tốt râu nặng cằm
Gan dạ , chịu đựng, khôn lanh đủ điều
Tánh tình nhu nhược, còn là long đong
Trai thâm môi gái lồi mắt
Trán cao có cái đầu vuông
Văn chương, khoa bảng có nhường ai đâu
Trán cao, mắt sáng phân minh
Là người học rộng, công danh tuyệt vời
Trán cao, miệng rộng, mũi dài
Có khoa ăn nói, ít ai sánh bằng
Trên rừng thì hổ lang dưới làng thì mặt rỗ
Tướng đi chân bước hai hàng
Nàng thì rộng lượng, còn chàng tiểu tâm
Vai ngang, mặt lớn, tiếng to
Nhiều chồng mà lúc về già vẫ không
Người có dạ xấu mới ăn lời dèm pha
Voi chéo ngà, đàn bà một mắt
Xoáy trâu: không giàu cũng sướng
Xoáy ngựa hiện tượng: là tướng điêu ngoa
Tướng Cách Con Người Qua Ca Dao, Tục Ngữ
– Ăn uống khoan thai là người thanh cao
– Ăn uống nhồm nhoàm là người thô tục
Không người danh tướng cũng con học hành
– Bàn tay ngang lại lắm lông
Là người nhục dục ắt không phải vừa
– Bụng bí rợ ăn như bào làm như khỉ
– Bước chân thình thịch, cúi đầu
Bôn ba đây đó, dãi dầu nắng mưa
– Tóc mai sợi ngắn sợi dài
Có đâu mặt rỗ đá mài không trơn
– Cái sọ trọc như không có tóc
Kém công danh lao lực về sau
– Chim sa, cá nhảy chớ nuôi
Những người lông bụng chớ chơi bạn cùng
– Chưa nói mà đã thẹn thò
Phải chịu thiệt thòi trong việc làm ăn
– Con lợn mắt trắng thì nuôi
Những người mắt trắng chớ chơi bạn cùng
– Cua thâm càng nàng thâm môi
– Dái tai như hột châu thòng
Có thành, có quách, dày, hồng sắc tươi
Thật người phú quý thảnh thơi
Phong lưu tao nhã trên đời chẳng sai
– Dữ như tê giác, ác như đàn bà một mắt
– Đàn bà thắt đáy lưng ong
Vừa khéo chiều chồng, lại khéo nuôi con.
– Đàn bà béo trục béo tròn
Ăn vụng như chớp đánh con cả ngày
– Đàn bà chân thẳng ống đồng
Khó con mà lại sát chồng, nguy nan
– Đàn bà chưa nói đã cười
Lương duyên vất vả, cuộc đời truân chuyên
– Đàn bà lanh lảnh tiếng đồng
Một là sát chồng, hai là hại con
– Đàn bà tốt tóc thì sang
Đàn ông tốt tóc chỉ mang nặng đầu
Đít teo bụng ỏng, cho không chẳng thèm
– Đàn ông gân trán nổi cao
Tính tình nóng nảy, dạt dào ái ân
– Đàn ông ít tóc: an nhàn
Đàn bà ít tóc: dở dang duyên tình
– Đàn ông không râu bất nghì
Đàn bà không vú lấy gì nuôi con
Văn chương cũng dở, công hầu đừng mong
– Đàn ông miệng rộng thì sang
Đàn bà miệng rộng tan hoang cửa nhà
– Đàn ông trán dựng có tài
Đàn bà trán dựng lâu đài soi gương
– Giọng nói răm rắp tiếng dư
Trai thì can đảm, gái ư gan lỳ
– Gò má mà chẳng cân phân
Cuộc đời cam chịu lắm phần lao đao
– Hai môi không giữ kín răng
Là người yểu tướng, nói năng hỗn hào
– Hàm rộng, miệng cọp: anh hùng
Hàm rắn, miệng chuột: bất trung vô nghì
– Kẻ nào trống giữa bàn chân
Hổng không đụng đất thì đừng chơi xa
– Khao khao giọng thổ tiếng đồng
Quăn quăn tóc trán là dòng khôn ngoan.
– Lỗ mũi mà hỉnh ngửa lên
Bạc tiền chồng chất một bên chẳng còn
– Lỗ mũi mỏng, đầu cong, nhọn hoắt
Ắt lòng tham, hiểm độc gian phi
Nếu không tu thiện, hậu thì khó toan
– Lưng dài vai mập ba gang,
Ăn nhai nửa miệng: Khô khan trây lười
– Má hồng, trán bóng có duyên
Lương tâm dẫu tốt, đừng hòng tuổi cao
– Mặt dài tai nhỏ: vui chơi
Tai to mặt ngắn: chịu lời đắng cay
– Mắt dài, mày ngắn: bất bình
Mày dài mắt ngắn: đệ huynh vẹn toàn
– Mắt tròn dưới mí láng sưng
Là tên tửu bác, không ngừng chơi đêm
– Mi nhỏ như sợi chỉ mành
Tình trong chưa thắm, ngoại tình đã giao
– Miệng mà môi dưới trề ra
Trai thì chung thủy, gái là đào hoa
– Miệng rộng, môi mỏng, liếc ngang
Con gái như thế chẳng màng làm chi
– Môi dày, miệng rộng cân phân
Nhơn trung sâu rộng, tính nhân khoan hòa
– Môi dày ăn vụng đã xong
Môi mỏng hay hớt, môi cong hay hờn
– Môi mỏng hóng hớt, môi trớt nói thừa
– Môi mỏng nói điều sai ngoa
Mai sau sinh nở con ra hoang đàng
– Móng tay mỏng, nhọn: cơ cầu
Tâm tư hiểm độc, hay xâu của người
– Ngồi khòm đầu gối quá tai
Là người cực khổ chẳng sai chút nào
– Ngón tay bàn móng, kẽ thưa
Dù làm cho cố cũng chưa có giàu
– Ngón tay thon thả búp măng
Tính tình khoan nhã, thơ văn đủ mùi
– Người đen mà ốm lại cao
Tóc quăn, môi lớn, lao đao tháng ngày
– Người khôn con mắt đen sì
Người dại con mắt nửa chì nửa than
– Người khôn con mắt dịu hiền
Người dại con mắt láo liên nhìn trời!
– Người mồ hôi nhờn lại khét
Đời phần nhiều lao lực về sau
– Nhân trung sâu tựa như đào
Thung dung trần thế, ai nào dám đương
– Những người chép miệng thở dài
Chỉ là sầu khổ bằng ai bao giờ
– Những ai có mũi dọc dừa
Đẹp người nhưng lại lẳng lơ cũng nhiều
– Những người râu mép ngoảnh ra
Mép dày môi mỏng, ấy là tinh khôn
– Những người tai mỏng mà mềm
Là phường xấc láo, lại thêm gian tà
– Những người tai ngửa ra sau
Tướng hèn mà lại cứng đầu, chậm nghe
– Những người thành thật môi dày
Lại thêm ít nói lòng đầy nghĩa nhân
– Những người mặt nạc đóm dầy
Mo nang trôi sấp, biết ngày nào khôn.
– Những người ti hí mắt lươn
Trai thì trộm cướp, gái buôn chồng người
– Những người, lẩm bẩm một mình
Giàu sang chẳng được, lại sinh kém tài
– Những người mắt trắng, môi thâm,
Trai thì xảo quyệt gái thì điêu ngoa
– Những người mũi thẳng dâng cao,
Chính nhân quân tử, công hầu có khi.
– Nốt ruồi đen mọc trên vai,
Số này thở vắn, than dài năm canh.
Tiền vào chóng hết tiêu nhanh,
Trăm lo nghìn lắng phận mình gian nan.
– Trên vai có nốt ruồi hồng,
số này đại phú vô cùng vinh quan.
Phước lộc chung hưởng một nhà,
Vợ chồng con cái thuận hòa an vui.
– Ra đi chân bước nhẹ nhàng
Là người hiếu khách, rõ ràng yên vui
– Răng cao, miệng nhỏ: điêu ngoa
Răng thấp môi kín: thương cha nhớ chồng
– Răng đều, kín, tốt, cân phân
Nhỏ, dài, thẳng, chắc, trắng ngần dưới trên
Đủ ba sáu (36) cái nắm quyền tướng khanh
– Răng thưa, da trắng: gái hay
Răng thưa, mặt sẫm: đổi thay chuyện tình
– Râu rìa, lông ngực đôi bên
Chẳng phường phản bạn, cũng tên nịnh thần
– Tai dài như Phật, quả thật sống lâu
– Tai quặp về trước bủm tròn
Không cháu tể tướng cũng con anh tài
– Thông minh, học giỏi, anh tài
Ngón (tay) nhỏ mà dài tựa đọt hành non
– Tiếng nói rít qua kẽ răng
Là người nham hiểm sánh bằng hổ lang
– Tóc đen, thưa, rộng mà dài
Vuông tròn sắc mặt là trai anh hùng
– Tóc mai dài xuống mang tai
Là người khó tính ít ai vừa lòng
– Tóc thưa, dài, mướt, trắng da
Ở hàng lầu các, dung hòa phu nhân
– Thịt đùn không rõ phân 3
Nữ chuyên ãn vụng (trộm tình) dối chồng hại con
– Trai mà có cặp răng nanh
Gan dạ, chịu đựng, khôn lanh đủ điều
– Trai mà nói giọng đàn bà
Tính tình nhu nhược, còn là long đong
– Trai thâm môi gái lồi mắt
– Trán cao có cái đầu vuông
Văn chương, khoa bảng có nhường ai đâu
– Trán cao, mắt sáng phân minh
Là người học rộng, công danh tuyệt vời
– Trán cao, miệng rộng, mũi dài
Có khoa ăn nói, ít ai sánh bằng
– Trung niên tướng phát bề bề (mập )
Thần thanh mắt sáng vượng về điền viên
– Tướng đi chân bước hai hàng
Nàng thì rộng lượng, còn chàng tiểu tâm
– Vai ngang, mặt lớn, tiếng to
Nhiều chồng mà lúc về già vẫn không
– Xoáy trâu: không giàu cũng sướng
– Xoáy ngựa: là tướng điêu ngoa
– Lông mũi cuốn lại bò quanh,
Đó là Ấn tướng gian manh trong đời,
Tướng này thích lấy vợ người,
Khi mà hữu sự chạy dài có khi.
Giáo Dục Con Người Qua Ca Dao, Tục Ngữ
Ca dao, tục ngữ là sự kết tinh, lắng đọng vốn sống và những kinh nghiệm quý báu trong dân gian. Đây là loại hình văn nghệ truyền miệng từ đời này qua đời khác.
Người Việt lấy chữ hiếu làm trọng. Nhiều câu ca dao, tục ngữ khuyên răn bổn phận làm con phải cho tròn chữ hiếu. Công ơn sinh ra và nuôi dưỡng từ ngày còn ấu thơ:”Ba năm bú mớm con thơ
Kể công cha mẹ biết cơ ngần nào! Dạy rằng chín chữ cù – lao Bể sâu không ví, trời cao không bì”
Trong đời sống sinh hoạt hằng ngày, người Tày ở xã Phúc Thịnh (Chiêm Hóa, Tuyên Quang) vẫn răn dạy con cái qua câu tục ngữ của dân tộc mình
Ca dao về tình cảm gia đình là dòng sữa ngọt ngào, vỗ về an ủi tâm hồn ta. Bài ca dao như được cất lên qua tiếng ru ầu ơ, con lớn dần theo năm tháng thấu hiểu được công lao dưỡng dục to lớn của cha mẹ.
Dù chân thực, giản dị nhưng ca dao, tục ngữ Tày cho thấy người dân nơi đây có những lối suy nghĩ khá sâu sắc. Câu nói vần vè, giản dị góp phần định hướng nhân cách: “Chắc pậu chắc rà, dà tải vả lang lai” (Biết người biết ta, đừng ba hoa làm gì) hay câu tục ngữ: “Hết cần dá pác van thấy thốm, hết cần dá thấy thốm thim chan” (Làm người chớ miệng ngọt ruột đắng, làm người chớ ruột đắng lòng gian).
Cũng như các dân tộc khác, người Tày đặc biệt coi trọng lòng hiếu nghĩa của con cháu với cha mẹ, ông bà. Người Tày Nà Hang, Chiêm Hóa thường răn dạy con cháu: “Cần hâu án đáy bâu mạy trang đông, cần hâu án đáy công pỏ mẻ” (Ai đếm được lá rừng, ai kể được công ơn cha mẹ); “Liệng lục chắng chắc công pỏ mẹ” (Nuôi con mới biết công cha mẹ).
Câu tục ngữ nói về sự gắn bó tình cảm anh chị em trong gia đình được đúc kết tinh tế: “Pi noọng tọng phiăc kheo” (Anh em liền bụng rau xanh); “Tàng bấu pây rộc nhá khà, pi nojoong bấu pây mà pền lác” (Đường không đi cỏ tranh mọc, anh em không đi lại thành người lạ).
Bản chất người dân tộc Tày sống ngay thẳng và thật thà. Chính vì vậy, người Tày không thích những lời nói và cách sống giả dối, hai lòng. Giáo dục con cháu phải sống chân chính, họ dạy con cháu rằng: “Dù chính bấu lao ngày páy, cần đây bấu lao phít xá” (Đứng thẳng không sợ lệch bóng/Người tốt không sợ sai lầm) hay câu: “Dú đây kin bấu lẹo, cột quẹo kin bấu đo” (Ở ngay ăn không hết, cong queo ăn không đủ).
Ca dao, tục ngữ có những lối giáo dục chân thực, hóm hỉnh tạo nên đời sống vật chất và tinh thần phong phú. Trong đời sống hàng ngày, câu ca dao, tục ngữ vẫn được ông bà, cha mẹ truyền tụng khuyên răn con cháu. Loại hình văn hóa truyền miệng này như một nguồn nhựa sống để nuôi dưỡng tâm hồn cho thế hệ hôm nay và mai sau.
Khánh Hòa Qua Ca Dao, Tục Ngữ
“Bãi biển Nha Trang mịn màng, trắng trẻo Nước trong leo lẻo, gió mát trăng thanh Đêm đêm thơ thẩn một mình Đố sao cho khỏi vướng tình nước mây?” (1)
Đặc biệt, ở Khánh Hòa có khu di tích Tháp Bà, thuộc phường Vĩnh Phước, TP. Nha Trang. Đây là một trong những kiến trúc đền tháp Chăm còn lại đẹp nhất hiện nay, đã được Nhà nước công nhận là di tích văn hóa quốc gia. Hàng năm cứ đến ngày 23 tháng ba (lịch trăng), lễ hội Tháp Bà được tổ chức rất lớn. Trong lễ hội, ngoài lễ tắm tượng, còn có múa quạt, múa đèn, dâng bông, hát bóng. Hiện nay dưới chân Tháp Bà còn có một làng gọi là Xóm Bóng (xóm của những người hát bóng chuyên nghiệp (2). Trước khi Nhà nước ta xếp hạng, công nhận di tích này, ca dao địa phương đã lưu giữ nó trong tâm trí nhiều người:
Nhiều địa danh thuộc tỉnh Khánh Hòa được nhắc đến trong mảng ca dao, tục ngữ nói về thời tiết:
+ “Mưa Đồng Cọ, gió Tu Hoa, cọp Ô Gà, ma Đồng Lớn” (Đồng Cọ thuộc tỉnh Phú Yên).
Trầm hương, đặc biệt là kỳ nam ở Khánh Hòa thì không đâu sánh bằng. Dân địa phương đã đúc kết kinh nghiệm phân biệt giá trị các loại kỳ nam: “Nhất bạch, nhì thanh, tam huỳnh, từ hắc”. Trong số ba tỉnh có yến sào (Quảng Nam, Bình Định, Khánh Hòa), thì sản lượng và chất lượng của Khánh Hòa là cao nhất. Hơn một lần ca dao đã ca ngợi hai đặc sản trầm hương và yến sào của tỉnh này:
Tỉnh Bình Định có loại nhà “mái lá”, tường bằng gạch hay bằng đất sét nện rất dày, mái nhà cũng có một lớp đất sét nện cách nhiệt, do đó mùa nắng thì mát mẻ, mùa đông lại ấm áp, còn tránh được hỏa hoạn. Tỉnh Phú Yên có đồng ruộng màu mỡ, Khánh Hòa có trâu tốt. Chỉ với hai dòng lục bát, ca dao Nam Trung bộ đã ghi nhận:
“Tiếng đồn Bình Định tốt nhà
Có khi ca dao tập trung phản ánh cảnh và vật của một địa phương. Nhưng cũng có khi một bài ca dao đã phản ánh hiện thực của nhiều địa phương; trong trường hợp này thật khó mà tách bạch đâu là ca dao Bình Định, đâu là ca dao Phú Yên, đâu là ca dao Khánh Hòa:
Để giữ gìn non sông tươi đẹp, để bảo vệ thành quả lao động của cha ông, nhiều khi người dân đã phải cầm vũ khí chống giặc ngoại xâm. Dưới hình thức hỏi đáp, ca dao Khánh Hòa đã tạc bia ghi công những người con ưu tú của tỉnh nhà.
Cũng may là chàng trai không phải tay vừa:
Người Khánh Hòa rất giàu tình cảm:
Ca dao thường được sáng tác theo thể lục bát. Nói đến thể thơ này, người ta thường nghĩ đến đơn vị tế bào của nó là hai dòng: trên sáu tiếng (lục) và dưới tám tiếng (bát). Tuy nhiên, để thể hiện nội dung tình cảm phong phú, trong lời ca dao vừa dẫn, người xưa đã sử dụng hình thức lục bát biến thể. Ở hình thức này, số tiếng của dòng dưới đã được thay đổi (kéo dài thành 11 tiếng), chỉ có số tiếng của dòng trên và khuôn hình vần vẫn được giữ ( Bông vần với chồng).
Ca dao Khánh Hòa nói riêng, ca dao Nam Trung bộ nói chung sử dụng hình thức lục bát biến thể và thể hỗn hợp nhiều hơn so với ca dao Bắc bộ. Bài ca dao dưới đây được sáng tác theo thể hỗn hợp, vừa phản ánh các đặc sản ở Khánh Hòa, vừa thể hiện tình cảm lứa đôi thắm thiết:
Ở bài khác, người dân không chỉ dùng thể hỗn hợp, hình thức lục bát biến thể, mà còn sử dụng các địa danh để thể hiện tình cảm tha thiết và quyết tâm chung thủy:
Hòn Chữ là một hòn đá rất to như một ngôi nhà nằm nơi bãi sông Cù, trên có khắc chữ Chăm cổ. Các nhà khảo cổ học ngờ rằng hòn đá xưa kia nằm trên núi Tháp Bà do đất lở, lăn xuống dòng sông. Bài ca dao đang phân tích có ba cặp lục bát thì cặp thứ ba là lục bát biến thể (dòng trên sáu tiếng, dòng dưới: mười).
Thể song thất lục bát cũng có mặt trong ca dao tình yêu của Khánh Hòa:
Nói đến thể song thất lục bát là nhắc đến một thể thơ mà đơn vị tế bào của nó gồm bốn dòng: hai dòng thất (mỗi dòng bảy tiếng) và một cặp lục bát. Ở bài ca dao vừa dẫn, tác giả đã sử dụng hình thức song thất lục bát biến thể (ở hai dòng thất là tám tiếng và bảy tiếng).
Qua một số bài ca dao đã phân tích, chúng ta hay bắt gặp hình thức biến thể. Hiện tượng này cho thấy hai điều. Thứ nhất, sáng tác dân gian chưa được kỳ công, tinh xảo như văn chương bác học. Văn chương bác học không có hình thức biến thể, thêm bớt số tiếng. Thứ hai, sáng tác dân gian thể hiện sự phóng khoáng hồn nhiên, không gò bó theo hình thức của người bình dân (2).
Qua ca dao, tục ngữ lưu truyền ở Khánh Hòa, chúng ta có thể cảm nhận được rằng: Nơi đây không chỉ có cảnh đẹp, thức ăn ngon, lâm sản quý, mà còn có những con người thủy chung, nồng hậu, biết trân trọng giữ gìn những gì tốt đẹp của truyền thống.
(1) Nam Trung bộ do Thạch Phương, Ngô Quang Hiển biên soạn, NXB KHXH, Hà Nội, 1994.
(2) Xem thêm Thi pháp ca dao, Nguyễn Xuân Kính, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội, 1993.
Cập nhật thông tin chi tiết về Tướng Mạo Con Người Qua Ca Dao, Tục Ngữ trên website Dtdecopark.edu.vn. Hy vọng nội dung bài viết sẽ đáp ứng được nhu cầu của bạn, chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật mới nội dung để bạn nhận được thông tin nhanh chóng và chính xác nhất. Chúc bạn một ngày tốt lành!